انواع مختلف بی خوابی
بی خوابی یک اختلال شایع در خوابه که خوابیدن یا موندن در خواب رو براتون سخت میکنه. این امر منجر به خواب آلودگی روزانه میشه و هنگام بیدار شدن احساس آرامش و شادابی نمی کنید. طبق گفته کلینیک کلیولند، تقریباً ۵۰ درصد بزرگسالان گاهی بی خوابی رو تجربه میکنن. از هر ۱۰ نفر یک نفر از بی خوابی مزمن شکایت داره.
بی خوابی می تونه هر کسی رو تحت تأثیر قرار بده، اما به طور قابل توجهی در زنان و بزرگسالان بیشتر دیده میشه. میتونه چند روز و یا حتی چند هفته طول بکشه و یا طولانی مدت ادامه پیدا کنه. استرس، یائسگی و برخی شرایط پزشکی و بهداشت روانی از دلایل عمده بی خوابیه.
انواع مختلف بی خوابی
چند نوع مختلف بی خوابی وجود داره. هر نوعش با میزان طول کشیدن اون، تاثیر اون بر خواب و علت اصلیش مشخص میشه.
بی خوابی حاد
بی خوابی حاد، بی خوابی کوتاه مدته که می تونه از چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشه. این رایج ترین نوع بی خوابیه. بی خوابی حاد به بی خوابی تنظیم کننده هم معروفه. زیرا این حالت معمولاً هنگامی اتفاق میافته که شما یه رویداد استرس زا مانند مرگ یک عزیز یا شروع یک کار جدید رو تجربه می کنید.
همراه با استرس، بی خوابی حاد میتونه ناشی از موارد زیر باشه:
· عوامل محیطی که خواب شما رو مختل می کنه مثل سر و صدا یا نور
· خوابیدن در یک تخت یا محیط ناشناخته، مثل هتل یا خونه جدید
· ناراحتی جسمی، مثل درد
· داروهای خاص
· بیماری
· جت لگ
بی خوابی مزمن
اگه حداقل سه روز در هفته و حداقل به مدت یک ماه در خواب مشکل دارید، بی خوابی مزمن در نظر گرفته میشه. بی خوابی مزمن می تونه اولیه یا ثانویه باشه. بی خوابی مزمن اولیه که به آن بی خوابی ایدیوپاتیک نیز گفته میشه، دلیل واضح یا بیماری پزشکی زمینه ای نداره. بی خوابی ثانویه که به آن بی خوابی همراه نیز گفته میشه، بیشتر دیده میشه. این بی خوابی مزمن معمولا با یه بیماری دیگه اتفاق میفته.
دلایل عمده بی خوابی مزمن عبارتند از:
· شرایط پزشکی مزمن، مثل دیابت، بیماری پارکینسون، پرکاری تیروئید و آپنه خواب انسدادی و مرکزی
· شرایط بهداشت روانی، مثل افسردگی، اضطراب و اختلال بیش فعالی با کمبود توجه
· داروها، از جمله داروهای شیمی درمانی، داروهای ضد افسردگی و مسدود کننده های بتا
· کافئین و سایر محرک ها مثل الکل، نیکوتین و داروهای دیگه
· عوامل سبک زندگی، از جمله مسافرت مکرر و جت لگ، شیفت چرخشی و چرت زدن
بی خوابی از نوع شروع
بی خوابی شروع نوعی از بیخوابیه که فرد آماده خواب نمیتونه شروع کنه به خوابیدن. این نوع بی خوابی می تونه کوتاه مدت یا مزمن باشه. هر یک از دلایل بی خوابی حاد و مزمن می تونه خوابیدن رو دشوار کنه. مسائل روانشناختی یا روانپزشکی شایعترین علل هستن. این موارد شامل استرس، اضطراب یا افسردگیه. طبق یک مطالعه در سال ۲۰۰۹، افراد مبتلا به بی خوابی شروع مزمن غالباً یک اختلال خواب دیگه مثل سندرم پای بی قرار یا اختلال حرکتی دوره ای اندام داشتن. کافئین و سایر محرک ها هم میتونن جلوی به خواب رفتنتون رو بگیرن.
بی خوابی از نوع ماندن در خواب
این نوع بیخوابی بدلیل مشکل در خواب موندن یا زود بیدار شدن و مشکل در خوابیدنه. این نوع بی خوابی باعث میشه که نگران دوباره خوابیدن باشید و خواب کافی نداشته باشید. این امر باعث اختلال بیشتر در خواب میشه و یک چرخه معیوب ایجاد میکنه. بی خوابی از این نوع میتونه ناشی از شرایط بهداشت روانی، مانند افسردگی باشه. سایر شرایط پزشکی که میتونن باعث بیدار شدن شما بشن عبارتند از:
· بیماری بازگشت اسید به مری
· قطع خواب
· آسم و سایر شرایط تنفسی
· سندرم پای بی قرار
· اختلال حرکتی دوره ای اندام
بی خوابی رفتاری دوران کودکی
بی خوابی رفتاری دوران کودکی (BIC) تقریباً ۲۵ درصد بر کودکان تأثیر میذاره و به سه زیرگروه تقسیم شده:
• شروع خواب: این نوع از ارتباطات منفی با خواب ناشی میشه، مثل یادگیری خوابیدن با تکون خوردن یا مراقبت یک نفر دیگه. از موارد دیگه میتونیم حضور والدین یا تماشای تلویزیون هنگام خوابیدن رو نام ببریم.
• تعیین حد: این نوع از خوابیدن شامل امتناع کودک از خوابیدن و تلاش های مکرر برای به تعویق انداختن خوابه. نمونه هایی از این رفتار درخواست نوشیدنی موقع خواب، رفتن به دستشویی یا درخواست از والدین برای خوندن یه داستان دیگه ست.
• نوع ترکیبی: این فرم ترکیبی از دو گروه بالاست. این امر زمانی اتفاق میفته که کودک ارتباط منفی با خواب داشته و به دلیل عدم تعیین محدودیت توسط والدین یا سرپرست در مقابل خوابیدن مقاومت میکنه.
BIC رو معمولاً می تونیم با چند تغییر رفتاری، مثل ایجاد یک روال خواب سالم یا یادگیری تکنیک های تسکین دهنده خود یا آرام سازی، حل کرد.
خطرات و عوارض بی خوابی
بی خوابی می تونه خطرات و عوارض جانبی زیادی به همراه داشته باشه که بر سلامت روحی و جسمی تأثیر میذاره و توانایی عملکردتون رو تحت تأثیر قرار میده.
خطرات و عوارض بی خوابی عبارتند از:
• کاهش عملکرد در محل کار یا تحصیل
• افزایش خطر تصادفات
• افزایش خطر افسردگی و سایر شرایط بهداشت روان
• افزایش خطر بیماری های مزمن پزشکی، مانند بیماری های قلبی، سکته مغزی و چاقی
درمان بی خوابی
درمان بی خوابی متفاوته و به علت اون بستگی داره. شما ممکنه بتونید بی خوابی حاد رو در خونه، بدون نسخه و یا با کنترل استرس خودتون درمان کنید. درمان بی خوابی مزمن ممکنه نیاز به رسیدگی به هرگونه بیماری زمینه ای داشته باشه که باعث بی خوابی شما شده. یک پزشک ممکنه درمان شناختی رفتاری رو برای بی خوابی توصیه کنه که اثبات شده موثرتر از داروست.
تشخیص بی خوابی
تشخیص بی خوابی ممکنه شامل معاینه بدنی و بررسی سابقه پزشکی شما برای بررسی علائم یک بیماری زمینه ای باشه. همچنین ممکنه از شما بخوان تا الگوها و علائم خوابتون رو در دفترچه خاطرات خواب یادداشت و پیگیری کنید. یک پزشک ممکنه شما رو به یک گروه مطالعه خواب برای بررسی سایر اختلالات خواب ارجاع بده.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگه بی خوابی عملکردتون رو در طول روز سخت میکنه یا بیش از دو هفته طول می کشه به پزشک مراجعه کنید. یک پزشک می تونه در تعیین علت بی خوابی و موثرترین راه برای درمانش کمک کنه.
هر یک از انواع مختلف بی خوابی میتونه عملکرد شما رو در طول روز مختل کنه. بی خوابی حاد معمولاً در خونه قابل درمانه. اگه بی خوابی مزمن درمان نشه، میتونه خطر افسردگی و سایر بیماری های جدی رو افزایش بده. پس بی خوابی رو جدی بگیرید و در صورت ادامه دار شدن حتما با پزشک مشورت کنید.
منبع: healthline
